Engaging culture narratives – die de wereld uitdagen…
Dr. Giotis Kartartzis is Senior-predikant uit Athene en spreekt op City to City Lissabon
In een humorvol betoog gebruikt Dr. Giotis Kartartzis voorbeelden uit de Bijbel, zijn leven als kerkplanten en graffiti uit de straten van Athene om uit te leggen hoe je, als christen, kunt aansluiten aan de cultuur om je heen en deze tegelijkertijd uit kunt dagen….
Zijn verhaal is opgebouwd in twee delen
- Een serie voorbeelden uit de Bijbel die laten zien hoe profeten en Bijbelse figuren in hun cultuur een plek hebben en zoeken… Op zo’n manier dat het goede nieuws op allerlei manieren zichtbaar wordt…
Hij doet het aan de hand van onze afgoden van veiligheid, geluk, tros, fouten buiten jezelf zoeken… - Drie theoretische ingangen om je cultuur uit te dagen…
Dr. Giotis Kartartzis leidt een church-planting beweging in Athene, de stad waar ook Paulus het evangelie wilde brengen en de denkers en filosofen van die tijd uitdaagde met het evangelie en overtuigen en aannames vanuit hun eigen cultuur
Een schat aan uitdagende verhalen
GOED EN VEILIG LEVEN?
Mensen verlangen naar een goed en veilig leven. Daag ze uit na te denken over “waar vind je dat?“.
Sodom – goed leven?
Genesis 13 (NBV)
Lot liet zijn blik rondgaan en zag hoe rijk aan water de hele Jordaanvallei was; voordat Sodom en Gomorra door de HEER werden verwoest, was de vallei tot aan Soar toe even waterrijk als de tuin van de HEER en als Egypte. Daarom koos Lot voor zichzelf de Jordaanvallei en trok in oostelijke richting. Zo gingen ze uiteen. Abram bleef in Kanaän wonen, maar Lot sloeg zijn tenten op bij de steden in de vallei. Zijn woongebied strekte zich uit tot aan Sodom; de mensen daar waren slecht, ze zondigden zwaar tegen de Heer.
GOED LEVEN? Dat leven ziet er uit als in de tuin van de Heer… en je ziet Lot zijn keuze maken: Het goede leven is… Rijke grond, prachtig land, zekerheid ….
Kartartzis: Lot maakt hier een geseculariseerde keuze: Niet waar God is… Maar waar het goede leven is… Daar moet ik zijn… En kijk dan naar Abram…
Jeruzalem – veilig leven?? Deuteronomium 11 (NBV)
Het land dat u in bezit zult nemen is heel anders dan Egypte, waar u vandaan komt. Daar moest u de akkers na het zaaien kunstmatig bevloeien als een groentetuin. Maar het land aan de overkant is een land met bergen en dalen, dat zijn dorst lest met het water uit de hemel. Het is een land waaraan de HEER, uw God, veel zorg besteedt en waarover hij waakt, het hele jaar door, van de eerste tot de laatste dag
ZOEK JE EEN GOED EN VEILIG LEVEN? Ga naar een land waaraan God veel zorg besteed…
Abraham krijgt een definitie van goed leven en goed land: Waar God zorgt… daar is goed leven…
Hij zegt het met een lach, maar ook met de zekerheid dat al die Nederlanders en Duitsers op deze conferentie heel goed begrijpen waar hij het over heeft…
Babylon – wat ging er fout?
Kartartzis: “Mensen daag ik uit na te denken over ‘wie verwijten we problemen’. Wij Grieken zeggen uiteraard de Duitsers. Zij gaven ons de euro en de gevolgen ervan. En nu nemen zij de vluchtelingen op en dwingen ons datzelfde te doen…. Maar wij hebben geen economie waar dat kan. En wij krijgen de mensen op de bootjes binnen. We kunnen ze niet tellen… En de Duitse administratie is zo grondig dat elke binnenkomer wordt geteld… En dan hebben ze ook nog het beste voetbal ter wereld. Het is niet eerlijk, zegt hij en lacht.”
Kartartzis: Daag mensen uit met vragen “wat doe je als er iets fout is? Doen anderen dat altijd? Wie verwijt je de fouten? Duitsland? De Griekse regering? Anderen? We zoeken altijd de oorzaken buiten onszelf…. Toch? We externaliseren. Kijk dan eens naar Jeremia
Jeremiah 7 (NBV)
De HEER richtte zich tot Jeremia: ‘Ga in de tempelpoort staan (NB: in de poort is misschien wel Gods humor waarin hij Jeremia een plekje aanbeveelt waarvandaan hij heel hard weg kan hollen als het mensen niet bevalt wat hij zegt :)) en verkondig deze boodschap: Luister naar de woorden van de HEER, Judeeërs; luister, jullie die door deze poorten naar binnen gaan om de HEER te vereren. 3 Dit zegt de HEER van de hemelse machten, de God van Israël: Beter je leven, dan mogen jullie in dit land blijven wonen. 4 Vertrouw niet op die bedrieglijke leus: “Dit is de tempel van de HEER! De tempel van de HEER! De tempel van de HEER!” 5 Als jullie je leven werkelijk beteren, als jullie elkaar rechtvaardig behandelen, 6 vreemdelingen, wezen en weduwen niet onderdrukken, in dit land geen onschuldig bloed vergieten en niet achter andere goden aanlopen, jullie onheil tegemoet, 7 dan mogen jullie hier blijven wonen, in dit land dat ik jullie voorouders gegeven heb. Zo is het altijd geweest, zo zal het dan altijd zijn. 8 Maar jullie vertrouwen op die bedrieglijke leus, en dat zal je niet baten. 9 Jullie stelen, moorden, plegen overspel en meineed, branden wierook voor Baäl en lopen achter andere goden aan, die jullie eerst niet kenden. 10 En toch durven jullie, terwijl jullie al die gruweldaden plegen, voor mij te verschijnen in deze tempel, het huis waaraan mijn naam verbonden is, met de gedachte: Ons kan niets gebeuren’.
Wat ging er fout? Jullie zelf! Hij confronteert mensen met een andere manier van kijken. Hij gaat in tegen alle gevoel van wat mensen willen en denken. En de vraag is: wanneer doen we dat zelf ook?
Ezechiel 18 (NBV)
De HEER richtte zich tot mij: ‘Waarom gebruiken jullie in Israël toch het spreekwoord: Als de ouders onrijpe druiven eten, krijgen de kinderen stroeve tanden? Zo waar ik leef – spreekt God, de HEER -, nooit meer mag iemand bij jullie in Israël dit spreekwoord in de mond nemen! Weet dat alle mensenlevens mij toebehoren: zowel het leven van de ouders als dat van hun kinderen ligt in mijn hand, en alleen wie zondigt zal sterven.
Wat ging er fout? Ligt het aan anderen? Ezechiel gaat een hoofdstuk later zeggen: het ligt aan jullie zelf
Hij daagt mensen uit om anders te gaan denken. En gebruikt ‘algemene spreekwoorden, tegeltjeswijsheid’ als ingang en bevraagt deze wijsheden vervolgens. Een techniek van aansluiten, bevragen, uitdagen tot nadenken…
En dan nog een voorbeeld uit de ballingschap…
Een valse profeet zegt tegen de ballingen: laat je koffers maar ingepakt… je gaat zo terug…
En Jeremia zegt – een hoofdstuk laten – bouw huizen, trouw… Wat er fout gaat, is echt fout gegaan.
Luister niet naar wat leuk en aantrekkelijk klinkt… Juist daarom kon het wel eens niet waar zijn… Het is veel te aantrekkelijk!
En wij? Wij luisteren zo naar verhalen van bankiers die beleggingen voorspellen. Zij bedriegen ons niet, we bedriegen onszelf. Waar zoek je je geluk? Waar ben je veilig? Kun je je gevoel voor behoefte aan veiligheid wel vertrouwen?
Zo daag ik mensen uit. Dat kunnen we allemaal! Het evangelie leert ons dat!
Athene – Wat maakt je trots?
Handelingen 17 (NBV)
Atheners, ik heb gezien hoe buitengewoon godsdienstig u in ieder opzicht bent. Want toen ik in de stad rondliep en alles wat u vereert nauwlettend in ogenschouw nam, ontdekte ik ook een altaar met het opschrift: “Aan de onbekende god”. Wat u vereert zonder het te kennen, dat kom ik u verkondigen. De God die de wereld heeft gemaakt en alles wat er leeft, hij die over hemel en aarde heerst, woont niet in door mensenhanden gemaakte tempels. Hij laat zich ook niet bedienen door mensenhanden alsof er nog iets is dat hij nodig heeft, hij die zelf aan iedereen leven en adem en al het andere schenkt. Uit één mens heeft hij de hele mensheid gemaakt, die hij over de hele aarde heeft verspreid; voor elk volk heeft hij een tijdperk vastgesteld en hij heeft de grenzen van hun woongebied bepaald. Het was Gods bedoeling dat ze hem zouden zoeken en hem al tastend zouden kunnen vinden, aangezien hij van niemand van ons ver weg is. Want in hem leven wij, bewegen wij en zijn wij. Of, zoals ook enkele van uw eigen dichters hebben gezegd: “Uit hem komen ook wij voort.” Maar als wij dan uit God voortkomen, mogen we niet denken dat het goddelijke gelijk is aan een beeld van goud of zilver of steen, het werk van een ambachtsman, door mensen bedacht. God slaat echter geen acht op de tijd waarin men hem niet kende, maar roept nu overal de mensen op om een nieuw leven te beginnen,
Trots leven?
Paulus spreekt de Atheners aan op hun domheid… (en ze waren het HARVARD van die tijd… :))
Paulus zegt tegen de Grieken (die de rest van de wereld barbaren vonden…): God wil ALLE mensen
Paulus gaat in tegen alle ‘aannames…
Spreek zelf ook zo tegen onze culture aannames in… daag er mensen mee uit…
Drie manieren van CULTURELE VERHALEN
- Stanley Hauerwas:
Gebruikt de techniek van ACTIVIST – CONVERSATIE – BELIJDEN?
Dit werkt als je vooral getuigend komt en spreekt - Tim Keller
Gebuikt de techniek van ‘in gesprek zijn’ en de cultuur aanspreken: Schematisch: YES – BUT NO – BUT YES
Het is vooral voor denkers, intellectuelen en voor discussies
Dit werkt dus als je praters bent en goed opgeleid… maar het werkt niet echt als je niet aan van discussiëren houdt of hard nadenken. - Miroslav Volf
Zijn schema is LIBERAAL – POST LIBERAAL – Apart ZIJN – INTERNE TEGENSTRIJDIGHEID AANTONEN (handout)
Het is een methode voor het publieke het debat – en dat aangaan met allerlei groepen…
Niet alleen met taal, ook met de eigen culturele uitingen van graffiti of muziek
Abram en Lot nogmaals als voorbeeld
- Lot > Ziet land, rijkdom en verbreekt daarvoor relaties (wat vind jij belangrijk? Je relaties of je geluk?)
- Abraham > Lot wordt gevangen, Abraham gaat achter z’n eigen relatie (neef) aan. En -blijkt in het verhaal- krijgt er de rijkdom van Sodom, die Lot wilde, bij als toegift. (relatie… En dan geluk)
