Leef in tevreden-tijd!
Vijf keer ben ik de laatste maanden mensen en teams tegen gekomen die dreigen vast te lopen. Ze geven aan dat ze in de knel komen tussen
- verplichtingen <> mogelijkheden: wat (volgens hen) moet en wat (in de praktijk) kan
- verwachtingen <> eigen willen: wat ze denken dat mensen verwachten en wat ze zelf graag zouden doen
- verwachtingen <> omstandigheden: wat ze graag willen doen en een werkelijkheid die heel anders is
Mensen die langdurig in zo’n tegenstelling moeten functioneren hebben het moeilijk.
En als gevolg de mensen in hun omgeving vaak ook. Wat dan ook weer extra spanning oplevert.
Neem de tijd?
Het wordt gezegd bij operaties die snel en secuur gedaan moeten worden. ‘Neem de tijd’ is het advies in de medische wereld of bij topsport. Johan Cruijf zei ooit: “De basis is de bal zo snel mogelijk onder controle krijgen zodat je iets meer tijd hebt om te kijken”. Als het spannend wordt: neem voldoende tijd. Maar wat als het vooral heel langdurig spannend is… wanneer je 25 topwedstrijden achter elkaar moet spelen, en steeds maar in die spanning moet functioneren? En je al weet dat er nog minstens 15 wedstrijden daarna komen…?
Als coach zeg ik dan vaak: “zorg ervoor dat je eerst je eigen verwachting en tevredenheid onder controle krijgen… Dan ontstaat er ruimte te kijken naar je werk en je omgeving”.
Neem de tijd: wanneer je voor lange tijd (jaren) en systematisch (elke dag een stap) moet werken aan verwachtingsvolle zaken.
Bias van Priëne schreef het (al in de 6e eeuw voor christus):
Vaak denk je te weten waar je aan bent begonnen. Bij een kerkplant werkte je met een team naar je eerste zondagse bijeenkomsten toe. In de zending studeerde je een taal en verkende je een nieuwe cultuur… als predikant begon je met kennismakingsgesprekken…
Het wordt ingewikkeld wanneer je ná dat begin verder moet en de al eerder genoemde verschillen voelbaar worden … . In ’t geval van de kerkplanter als het team zich afvraagt of de diensten wel het goede publiek trekken. Voor de zendeling wanneer je eigen kinderen opeens heel veel aandacht vragen terwijl je ook met je nieuwe werk wilt starten… (en je zo zelf zo uitgeput kunt zijn van steeds maar communiceren in een andere taal). Voor de predikant als nu pas blijkt dat de kerkenraad heel vaak van mening verschilt… of opeens een dikke map met ingezonden brieven op tafel komt waarvan je niets wist… ‘en of je eerst wel….’
Het is juist dán buitengewoon belangrijk om zélf te hebben gewerkt aan een goed geestelijk tempo en een gelovige mindset – waardoor je veel minder kans kans loopt af te branden.
Want overwerktheid en burn-out zijn vaak het gevolg van leven en werken onder ‘langdurige grote spanning’.
Ken je tevreden-tijd? Beheers je die kunst?
De tijd kunnen nemen – juist als de druk groot is – vraagt een mindset waarbij je minder aandacht geeft aan wat mensen (incl. jijzelf) van jou verwachten. Waarbij je juist meer aandacht geeft aan het nu. Aan tevreden zijn met hoe het nú is, met waar je nú staat, met wat er nu plaats vindt.
Dat kan alleen maar wanneer je niet steeds bezig bent met ‘dat wat nog moet’ en ‘wat nog niet af is’. En je vooral harder gaat werken om dat allemaal af te krijgen. Het is het evenwicht zoeken tussen je idealen vasthouden en de dringende werkelijkheid blijven voelen. En niet in de stress terecht komen.
Met jouw persoonlijkheid loop je risico
Juist die kerkelijke ‘ondernemer’ de zendelingen, jeugdwerkers, pioniers, predikanten en kerkplanters… zijn vaak gedreven mensen. Je kijkt vooruit. Je doet je werk met grote dromen en mooie doelen. Je wilt graag meer, je ziet kansen… en in je hoofd bedenk je steeds weer wat je nu al zou kunnen zaaien om straks misschien meer te oogsten. En je ziet mensen, jongeren, nieuwe christenen… en je wilt ze niet teleurstellen. Je wilt er juist voor ze zijn!
Juist die ondernemende idealisten van de kerk lopen heel vaak aan tegen zichzelf… De niet eindigende stroom ideeën en kansen, de roep van het mooie werk… de mensen die vragen om je tijd… je grootste risico is dat je maar doorgaat. En dat kan! Zo lang je in de flow zit gaat het meestal goed.
En je harde werken is vaak een diep gewortelde gewoonte.
In jouw omgeving loop je risico
Kerkelijke werk doe je altijd in een omgeving vol verschillende en soms tegengestelde grote verwachtingen. Je werkt met veel vrijwilligers. Je ontmoet kwetsbare mensen waar je zorgvuldig mee om wilt gaan. EN dan zijn er nog de budgetten en taken, de vergaderingen, de toespraken….
Als het in je werk een tijdje tegenzit …
- ga je vaak eerst in de modus van ‘harder werken’. Geen slimme reflex!
- Daarna ga je ‘snijden in wat wél leuk maar minder zinvol is’. Foute gewoonte!
Het blijkt niet verstandig, maar juist heel contra-productief. Jouw gewoonten in je werk en van je inzet zijn opeens contraproductief. En – mocht je dan toch nog blijven door gaan – heel risicovol.
Wat doe je wel als het langere tijd spannend is?
Wat als resultaten tegenvallen? Als je al heel veel doet en je kerk toch nauwelijks groeit? Wat als fondsen opdrogen? Wat als de rek van je team en je vrijwilligers kleiner is dan jouw energie en drive? Wat als de moederkerk zich afvraagt of je wel de goede theologische keuzes maakt – waar je zo hard aan werkte de afgelopen jaren? Wat als een opdrachtgever je vraagt je te verantwoorden met een uitgebreide rapportage? Wat als je bij de bezuinigingen in je het kerkverband de komende 3 jaren 10% minder krijgt dan nodig?
Tevreden-tijd
Als de wereld om je heen versnelt en klemt… is de juiste (en voor ons gevoel tegen-natuurlijke) reactie rust gaan inbouwen. Een speciale tijd leren. En dat vraagt geestelijke oefening – als het kan in de periode dat de druk nog niet zo groot is – en anders nu!
Joke: Ik maak onderscheid tussen chronologische tijd, Chronos, en innerlijke tijd, Kairos. Chronos symboliseert de tijd die je objectief kunt meten. De lineaire opeenvolging van momenten <…> Het is de portie tijd die we hebben die begint met aftellen zodra we geboren worden.
Kairos-tijd gaat om het zorgvuldig wikken en wegen, rust nemen, bezinning, intuïtie, het juiste ogenblik, <…> Het is de innerlijke tijd die je ervaart als je even een pas op de plaats maakt.
Die Kairos-tijd <…> díe brengt je dichter bij jezelf, omdat je je aandacht als het ware naar binnen richt, naar de bron van je eigen verbeeldingskracht. lees hier meer…
Op de website van NieuwWij interviewt Mariska Jansen Joke Hermsen, filosofe en auteur van Stil de tijd en Kairos. Ze vertelt over uiterlijke en innerlijke tijd… en over de waarde van een langzame innerlijke tijd
Hoe oefen je tevreden-tijd?
1] Je verwachtingen: Stel ze bij!
Je blijkt genoeg te hebben wanneer je besluit dat je tevreden bent.
Tot die tijd heb je altijd te weinig. Heb je genoeg dan neemt je spanning af!
Voor kerkplanters en predikanten: Wat je tot nu toe hebt opgebouwd: dát is wat je van de Here hebt gekregen.
Dat is voor nú genoeg. Een grotere gemeente, een betere kerkenraad, preken die alle jongeren aanspreken… Dat komt misschien.
Zoek voor nú naar tevreden-tijd.
2] Je verlangen: Werk daar aan!
Vrijwel elk mens heeft de neiging te willen wat (nét) buiten diens bereik ligt.
Daardoor blijft tevredenheid ook altijd nét om de hoek liggen.
Besluit te willen wat je hébt.
Zoek voor nú naar tevreden-tijd.
3] Je leven: Kijk met Andersmans ogen:
Om te kunnen houden van je eigen leven, om tevreden te kunnen zijn met waar je nú staat… blij te zijn met de kerk zoals deze nú is…
moet je op zoek naar tevreden-tijd.
God kan je daarin helpen: kijk dus met Andermans ogen naar jezelf en de resultaten. Is Christus er blij mee? Is God blij met de ‘jou van nú’?
Hulp is soms nodig
En is de werkelijkheid zwaar? Zit je gevangen in je willen en kunnen… Liep je al vast?
Zoek dan een coach… Neem daar de tijd voor! Want zo iemand kan je helpen met andere ogen naar je zelf en naar je werkelijkheid te kijken!
